ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Προκλήσεις και αναγκαιότητα

Είναι γνωστό ότι ο καιρός επηρεάζει σημαντικά την ασφάλεια και την οικονομική ευημερία των ανθρώπων. Συνεπώς, υπάρχει μεγάλη ανάγκη για (α) καλύτερη παρακολούθηση και πρόγνωση του καιρού, συμπεριλαμβανομένων των πυρο-μετεωρολογικών συνθηκών που επηρεάζουν την εκδήλωση και εξάπλωση δασικών πυρκαγιών, (β) περαιτέρω ανάπτυξη και ενίσχυση των δικτύων παρακολούθησης των υδρο-συστημάτων, (γ) ανάπτυξη μοντέλων υδρολογικών ροών και διαχείρισης υδατικών πόρων, και (δ) εκτίμηση των υδρομετεωρολογικών κινδύνων (π.χ. πλημμύρες ποταμών, στιγμιαίες πλημμύρες) μέσα από την ανάπτυξη των κατάλληλων μεθοδολογιών, προϊόντων και υπηρεσιών. Επιπρόσθετα, αποτελεί επιτακτική ανάγκη η ολοκληρωμένη επικοινωνία και διάχυση των σχετικών προϊόντων και υπηρεσιών (παρατηρήσεων και προγνώσεων) τόσο στο ευρύ κοινό, όσο και σε δυνητικούς τελικούς χρήστες της πολιτείας, κατά τρόπο που να επιτρέπει την έγκαιρη, έγκυρη και αποτελεσματική μετάδοση των κρίσιμων πληροφοριών.

Εγκατάσταση και επιχειρησιακή λειτουργία σταθμών και διατάξεων μέτρησης μετεωρολογικών παραμέτρων:

  • Α-τάξεως μετεωρολογικός σταθμός στο Θησείο (σε λειτουργία από το 1900) και ακτινομετρικοί σταθμοί στο Θησείο (σε λειτουργία από το 1953) και την Πεντέλη (σε λειτουργία από το 1998).
  • Δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών με μετάδοση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο (420 σταθμοί μέχρι το τέλος του 2019).
  • Δίκτυο ανίχνευσης και καταγραφής ηλεκτρικών εκκενώσεων (ΖΕΥΣ), αποτελούμενο από 6 κεραίες λήψης σε Αγγλία, Ισπανία, Δανία, Ρουμανία, Αίγυπτο και Κύπρο.
  • Παρατηρητήριο χιονιού στην Κρήτη, αποτελούμενο από 2 πρότυπους χιονομετρικούς σταθμούς σε Λευκά Όρη και Ψηλορείτη.

 

Επέκταση του δικτύου των υδρο-τηλεμετρικών σταθμών σε νέες θέσεις ενδιαφέροντος:

  • HYDRONET – Υδρο-Τηλεμετρικό Δίκτυο Επιφανειακών Υδάτων https://hydronet.noa.gr/

Το HYDRONET είναι το πιλοτικό δίκτυο παρακολούθησης ροής σε υδατορρεύματα που ιδρύθηκε και λειτουργεί από το IEPBA EAA στο πλαίσιο του έργου HYDRO-ΝET (2018–2021) Υδρο-τηλεμετρικό Δίκτυο Επιφανειακών Υδάτων: Όργανα μέτρησης, έξυπνες τεχνολογίες, εγκατάσταση και λειτουργία (Mazi et. al, 2021). Το HYDRO-NET φιλοδοξεί να δημιουργήσει χρονοσειρές δεδομένων υψηλής ποιότητας για τη διαχείριση των υδατικών πόρων και για την εκτίμηση κινδύνου υδρολογικών ακραίων φαινομένων, καθώς και για τον σχεδιασμό χρήσης νερού και υδραυλικών υποδομών.

Οι μετρήσεις των σταθμών μεταδίδονται σε πραγματικό χρόνο στο https://openhi.net/ απ όπου παρέχεται ελεύθερη πρόσβαση στο κοινό στα καταγραφόμενα υδρολογικά δεδομένα.

Ερευνητικές δραστηριότητες

Μετεωρολογία

  • Αριθμητική πρόγνωση του καιρού (επιχειρησιακή πρόγνωση καιρού, κεραυνικής δραστηριότητας, μεταφοράς ερημικής σκόνης και κυματισμού, πιστοποίηση προγνώσεων, εφαρμογή στατιστικών μεθόδων διόρθωσης των προγνώσεων, μελέτη μεθόδων αφομοίωσης παρατηρήσεων, προγνώσεις με τη μέθοδο πολλαπλών δειγμάτων).
  • Μελέτη των δυναμικών και φυσικών ιδιοτήτων των ατμοσφαιρικών συστημάτων στην περιοχή της Μεσογείου, με έμφαση στα έντονα και ακραία καιρικά φαινόμενα (στιγμιαίες πλημμύρες, έντονη κυκλογένεση, μεσογειακοί κυκλώνες, χωρική και χρονική μεταβλητότητα βροχοπτώσεων).
  • Μελέτη της κεραυνικής δραστηριότητας, με έμφαση στην περιοχή της Μεσογείου. Συσχέτιση κεραυνών με φυσιογραφικά χαρακτηριστικά, μικροφυσικές ιδιότητες των νεφών και βροχοπτώσεις. Χρήση κεραυνών ως εργαλείο άμεσης πρόγνωσης και αφομοίωση των αντίστοιχων δεδομένων σε μοντέλα αριθμητικής πρόγνωσης καιρού με στόχο τη βελτίωση των προγνώσεων βροχής.
  • Παρακολούθηση και πρόγνωση των πυρο-μετεωρολογικών συνθηκών, και εκτίμηση της επικινδυνότητας εκδήλωσης και εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών, μέσα από τον υπολογισμό εξειδικευμένων πυρο-μετεωρολογικών δεικτών.
  • Αριθμητική πρόγνωση της εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών με εφαρμογή συζευγμένου μοντέλου φωτιάς-ατμόσφαιρας (προγνωστικό σύστημα ταχείας απόκρισης IRIS)
  • Μελέτη των αλληλεπιδράσεων μεταξύ πυρκαγιών και καιρού.
  • Εφαρμογές ραντάρ, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής σε πειράματα πεδίου.
  • Διερεύνηση των διεργασιών αλληλεπίδρασης αέρα-θάλασσας.
  • Ανάλυση των κοινωνικών επιπτώσεων των έντονων και ακραίων καιρικών φαινομένων σε όλη την Ελλάδα.

 

Υδρο-μετεωρολογία

  • Πρόβλεψη πλημμυρών και εκτίμηση του ισοζυγίου νερού πάνω από λεκάνες με τη βοήθεια υδρολογικών μοντέλων.
  • Λειτουργία μικρών ραντάρ καιρού και παροχή των μετρήσεων ως δεδομένων εισόδου σε υδρολογικά μοντέλα για την πρόβλεψη πλημμυρών.
  • Προσδιορισμός ζωνών υψηλού κινδύνου για πλημμυρικά φαινόμενα.

 

Υδρολογία

  • Παρακολούθηση και παρατήρηση παράκτιων φραγμάτων και ποιότητας του νερού.
  • Ανάπτυξη μοντέλων τυρβώδους ροής για χρήση μηχανικών.
  • Μελέτη συστημάτων υδροφορέων: διείσδυση της θάλασσας σε παράκτιους υδροφορέων, βέλτιστη διαχείριση των παράκτιων υδροφορέων, κλπ.
  • Παρακολούθηση και μελέτη επιφανειακών υδρο-συστημάτων, υδρομετρήσεις και κατασκευή καμπυλών στάθμης-παροχής και εφαρμογή μοντέλων υδρολογίας.

 

Επιχειρησιακές δραστηριότητες, υποδομές και υπηρεσίες

  • Εγκατάσταση και λειτουργία των τηλεμετρικών δικτύων υδρομετρικών σταθμών και σταθμών μέτρησης ύψους χιονιού.
  • Υδρομετρήσεις ταχύτητας επιφανειακών υδάτων τόσο με συμβατικές μεθόδους (μυλίσκος), όσο και με χρήση νέων τεχνολογιών (Surface Velocity Radar – SVR και Side Looking Doppler – SLD) για την κατασκευή καμπυλών στάθμης-παροχής.
  • Ελεύθερη παροχή σε πραγματικό χρόνο των υδρο-τηλεμετρικών δεδομένων του δικτύου HYDRO-NET, μέσω της πληροφοριακής υποδομής για τα επιφανειακά νερά της χώρας https://openhi.net/ (Δίκτυο Ανοιχτής Πληροφορίας Υδροσυστημάτων).
  • Συμμετοχή σε πειραματικές εκστρατείες με το Χ-band κινητό ραντάρ Doppler διπλής πολικότητας και με αντίστοιχο φορητό εξοπλισμό επιτόπιων μετρήσεων βροχής (δισδρόμετρα και βροχόμετρα).
  • Επιχειρησιακή πρόγνωση καιρού, κεραυνικής δραστηριότητας, μεταφοράς ερημικής σκόνης και κυματισμού (οι προγνώσεις ελεύθερα προσβάσιμες μέσα από τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις https://www.meteo.gr/meteomaps/ και https://www.meteo.gr, με την τελευταία να είναι η 2η σε αριθμό επισκεπτών ιστοσελίδα μεταξύ όλων των ελληνικών ιστοσελίδων).
  • Επιχειρησιακή πρόγνωση εξειδικευμένων πυρο-μετεωρολογικών δεικτών (οι προγνώσεις είναι ελεύθερα διαθέσιμες στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.meteo.gr/fire/).
  • Επιχειρησιακή, κατά παραγγελία (on demand) πρόγνωση εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών, στα πλαίσια ενεργού μνημονίου συνεργασίας με το Πυροσβεστικό Σώμα.