Υπερσταθμός Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης Αστικού Υποβάθρου
Ο Υπερσταθμός Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης Αστικού Υποβάθρου λειτουργεί από το τέλος του 2013 στο Θησείο, στις κεντρικές εγκαταστάσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, και αποτελεί έναν από τους βασικούς σταθμούς της Εθνικής Υποδομής ΠΑΝΑΚΕΙΑ για τη μελέτη της σύστασης της ατμόσφαιρας και της κλιματικής αλλαγής (PANACEA- PANhellenic infrastructure for Atmospheric Composition and climatE change). Αποτελεί αντιπροσωπευτικό αστικό σταθμό υποβάθρου για την Αθήνα, που αντανακλά τα ευρύτερα επίπεδα ρύπανσης, με δεδομένη τη μη άμεση γειτνίασή του με οδικούς κόμβους ή μεγάλες σημειακές πηγές εκπομπών.
Ο Υπερσταθμός λειτουργεί σε εντατική βάση κατά τους χειμερινούς μήνες για την παρακολούθηση του φαινομένου της αιθαλομίχλης, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους σε συστηματική και αδιάλειπτη βάση για τη μελέτη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο αντικείμενο των επιπέδων και φυσικών χαρακτηριστικών των αιωρούμενων σωματιδίων, των οπτικών ιδιοτήτων τους και της χημικής τους σύστασης, την παρακολούθηση των διεργασιών παραγωγής και μεταφοράς σωματιδιακών ρύπων στην Ανατολική Μεσόγειο, τον καθορισμό του κλιματικού τους ρόλου στην ατμόσφαιρα μέσω της αλληλεπίδρασής τους με την ακτινοβολία, τις ανθρωπογενείς πηγές στον αστικό ιστό της Αθήνας αλλά και τις επιδράσεις στην υγεία και τα οικοσυστήματα.
Ο υπερσύγχρονος εξοπλισμός του Υπερσταθμού (http://apcg.meteo.noa.gr/index.php/infrastructure/thissio-air-monitoring-station-ams) περιλαμβάνει αναλυτές βασικών αέριων (NO, ΝΟ2, O3, SO2, CO) και σωματιδιακών (PM10, BC) ρύπων, μετρητικά συστήματα οπτικών ιδιοτήτων των σωματιδίων (σκέδαση, απορρόφηση) και δειγματολήπτες χαμηλού και υψηλού όγκου διαφορετικών κλασμάτων μεγέθους σωματιδίων (PM10 και ΡΜ2.5), μέσω των οποίων συλλέγονται φίλτρα για περαιτέρω χημικές αναλύσεις από το Εργαστήριο Ατμοσφαιρικής Χημείας του ΙΕΠΒΑ. Ο υπερσύγχρονος εξοπλισμός παρέχει σε σχεδόν πραγματικό χρόνο τόσο τη χημική σύσταση των λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων (σύστημα καταγραφής χημικής ιδιοταυτοποίησης αερολυμάτων – ACSM), όσο και την κατανομή των αιωρούμενων σωματιδίων (SMPS και GRIMM) με διακριτική ικανότητα της τάξης των λίγων λεπτών. Από το Δεκέμβριο του 2018 διενεργούνται και μετρήσεις θερμοκηπιακών αερίων (CO2 και CH4), ενώ οι δυνατότητες του Υπερσταθμού ενισχύονται με εξοπλισμό παρακολούθησης επιπέδων πτητικών οργανικών ενώσεων υψηλής διακριτικής ικανότητας.
Ο Υπερσταθμός γενικά λειτουργεί ως κόμβος εξειδικευμένων μετρήσεων, φιλοξενώντας εξοπλισμό αιχμής για συνεχή αυτοματοποιημένη παρακολούθηση των επιπέδων ποικίλων ατμοσφαιρικών συστατικών, σε συνεργασία και με άλλους Ερευνητικούς και Ακαδημαϊκούς φορείς.