ΕνΕργεια

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να πετύχει την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 κι έχει θέσει συγκεκριμένους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους για το 2030: μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας κατά τουλάχιστον 1,49% σε μέση ετήσια βάση, αύξηση της συνεισφοράς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) τουλάχιστον στο 42.5% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας (με πρόταση να φτάσει το 45%) και προώθηση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων μεταξύ γειτονικών κρατών σε ποσοστό 15%. Η Ελλάδα για το 2030 έχει θέσει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Η κλιματική κρίση απαιτεί την ταχεία κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και άμεσες δράσεις ενεργειακής μετάβασης προς τις ανανεώσιμες πηγές. Παρόλα αυτά, το Ελληνικό ενεργειακό σύστημα εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να στηρίζεται στα ορυκτά και εισαγόμενα καύσιμα και το ηλεκτρικό σύστημα έχει μικρή διασυνδεσιμότητα με τα ευρωπαϊκά δίκτυα.

Ο κτιριακός τομέας διαδραματίζει βασικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική καθώς ευθύνεται για περίπου το 40% της συνολικής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης στην ΕΕ και για περίπου το ένα τρίτο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Συνεπώς, η πιο σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας αναμένεται να προκύψει από τον κτιριακό τομέα και θα συμβάλει καθοριστικά στην επίτευξη του στόχου για την απανθρακοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομίας μέχρι το 2050. Στην Ελλάδα, η εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων (EPBD) ξεκίνησε με τον ΚΕΝΑΚ που τέθηκε για πρώτη φορά σε ισχύ το 2010 και αναθεωρήθηκε το 2017 με πιο αυστηρές ελάχιστες απαιτήσεις. Από το 2020 τα νέα κτίρια είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (NZEB), με πολύ χαμηλή κατανάλωση ενέργειας η οποία καλύπτεται κυρίως από ανανεώσιμες πηγές. Η μεγάλη πρόκληση είναι το τεράστιο υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα, αφού το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελληνικών κτιρίων είναι κατασκευασμένο πριν το 1980 και χαρακτηρίζεται από χαμηλή ενεργειακή απόδοση και προβληματική ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, τα κτίρια και το δομημένο περιβάλλον πρέπει να προσαρμοστούν για να αντέξουν τα φαινόμενα και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Η ερευνητική ομάδα του ΙΕΠΒΑ:

  • Εξετάζει την ένταξη των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα και στην τελική κατανάλωση, καθώς και τις δυνατότητες προώθησης μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας (από τη μικροκλίμακα του κτιρίου και της επιχείρησης μέχρι τη μακροκλίμακα του εθνικού συστήματος), λαμβάνοντας υπόψη το υφιστάμενο δυναμικό, την οικονομική απόδοση και τους τεχνολογικούς περιορισμούς.
  • Δραστηριοποιείται στην ορθολογική χρήση ενέργειας στα κτίρια, στον καλύτερο σχεδιασμό κτιρίων και εγκαταστάσεων HVAC και στην επιλογή βέλτιστων μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας με ενσωμάτωση τεχνολογιών ΑΠΕ σε επίπεδο κτιρίου ή στο κτιριακό απόθεμα. Επίσης, διερευνώνται οι συνολικές ενεργειακές-περιβαλλοντικές επιπτώσεις των κτιρίων στον κύκλο ζωής τους με απώτερο στόχο την απανθρακοποίηση του κτιριακού αποθέματος μέχρι το 2050.
  • Διερευνά τη χρήση μεθόδων γεωπαρατήρησης στη διευκόλυνση της πρόσβασης στις ΑΠΕ και σε υπηρεσίες ενεργειακού σχεδιασμού και διαχείρισης συμβάλλοντας έτσι τα μέγιστα στη χάραξη πολιτικών ενεργειακής μετάβασης και ασφάλειας, θέτοντας ως ύψιστο μέλημα την κοινωνική συνοχή.
  • Αναπτύσσει καινοτόμες προσεγγίσεις για την ελαχιστοποίηση των κλιματικών κινδύνων και την αύξηση της ανθεκτικότητας του δομημένου περιβάλλοντος στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Μέσα από μία ποικιλία ερευνητικών έργων και υποδομών, το ΙΕΠΒΑ προσπαθεί να απαντήσει στις πολλές επιστημονικές προκλήσεις που χαρακτηρίζουν την έρευνα για την ενεργειακή μετάβαση.

  • Μοντελοποίηση του κτιριακού αποθέματος με τυπολογίες κτιρίων για την απανθρακοποίηση της λειτουργίας και της κατασκευής
  • Αξιολόγηση της αειφορίας κτιρίων και του δομημένου περιβάλλοντος σε κλίμακα γειτονιάς και πόλης
  • Αξιολόγηση της ανθεκτικότητας των κτιρίων και του δομημένου περιβάλλοντος σε διαφορετικές κλίμακες
  • Διευκόλυνση της ανάλυσης κύκλου ζωής των κτιρίων με δεδομένα που είναι προσαρμοσμένα σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο
  • Ανάπτυξη ρεαλιστικών σεναρίων μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού, συμβατών με την πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης
  • Ενσωμάτωση αναδυόμενων (emerging) ενεργειακών τεχνολογιών των οποίων τα μελλοντικά κόστη επένδυσης  παρουσιάζουν ακόμη μεγάλη αβεβαιότητα
  • Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας ενεργειακών πολιτικών και μέτρων υπό το πρίσμα των προβλημάτων ενεργειακής φτώχειας και των επιπτώσεών της στη δημόσια υγεία και κοινωνική συνοχή
  • ‘Ενταξη στο ενεργειακό σύστημα στοχαστικών ΑΠΕ σε μεγάλη κλίμακα
  • Ανάπτυξη εργαλείων και εφαρμογών για την υποστήριξη λήψης αποφάσεων σχετικά με το σχεδιασμό και τη διαχείριση φωτοβολταϊκών και ηλιοθερμικών συστημάτων σε όλες τις κλίμακες με καινοτόμες λύσεις γεωπαρατήρησης
  • Ανάπτυξη εργαλείων και εφαρμογών για την αποδοτικότερη ενσωμάτωση της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ στα τοπικά και περιφερειακά έξυπνα δίκτυα
  • Ανάπτυξη εργαλείων και εφαρμογών για την διείσδυση των ηλιακών συστημάτων σε περιβάλλοντα έξυπνων πόλεων

Οι ερευνητικές δραστηριότητες του ΙΕΠΒΑ εστιάζουν στις επιστημονικές αυτές προκλήσεις , συνδυάζοντας συλλογή και αξιοποίηση δεδομένων, ανάπτυξη αναλυτικών μεθοδολογιών, μοντέλων, και εργαλείων, έρευνες πεδίου, και ουσιαστική επικοινωνία με τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και τους πολίτες.

  • Θερμικές προσομοιώσεις για την εκτίμηση του δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας και της μείωσης των εκπομπών ρύπων
  • Δείκτες επιδόσεων και τιμές βάσης για την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές ρύπων
  • Κτίρια υψηλών ενεργειακών αποδόσεων
  • Ενεργειακές και διαγνωστικές επιθεωρήσεις
Επικοινωνία:
Έλενα Δασκαλάκη (edask@noa.gr)
Καλλιόπη Δρούτσα (pdroutsa@noa.gr)
  • Συστήματα αξιολόγησης της αειφορίας κτιρίων, γειτονιών και πόλεων
  • Συστήματα αξιολόγησης της ανθεκτικότητας κτιρίων, γειτονιών και πόλεων στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
Επικοινωνία:
Καλλιόπη Δρούτσα (pdroutsa@noa.gr)
Κων/νος Μπαλαράς (costas@noa.gr)
  • Τυπολογίες κτιρίων
  • Μοντελοποίηση κτιριακού αποθέματος για την εκτίμηση της εξοικονόμησης ενέργειας και της μείωσης των εκπομπών ρύπων
  • Αξιολόγηση σεναρίων ενεργειακής αναβάθμισης κτιριακού αποθέματος σε μικρή, μεσαία και μεγάλη κλίμακα
  • Aξιολόγηση μεσο-μακροπρόθεσμων στρατηγικών προς την απανθρακοποίηση του κτιριακού αποθέματος
Επικοινωνία:
Έλενα Δασκαλάκη (edask@noa.gr)
Κων/νος Μπαλαράς (costas@noa.gr)
  • Βάση δεδομένων για την ενσωματωμένη ενέργεια/άνθρακα σε οικοδομικά υλικά και συστήματα προσαρμοσμένα σε εθνικό επίπεδο
  • Υπολογισμός ενσωματωμένης ενέργειας και ανθρακικού αποτυπώματος
Επικοινωνία:
Έλενα Δασκαλάκη (edask@noa.gr)
Κων/νος Μπαλαράς (costas@noa.gr)
  • Πρόβλεψη μελλοντικών ενεργειακών ισοζυγίων στη βάση αξιοποίησης διαφορετικών τεχνολογιών.
  • Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας οικονομικών και κανονιστικών ενεργειακών πολιτικών
Επικοινωνία:
Έλενα Γεωργοπούλου (elenag@noa.gr)
Σεβ. Μοιρασγεντής (seba@noa.gr)
  • Ψηφιακά δίδυμα έξυπνων πόλεων για διαχείριση διεσπαρμένης παραγωγής ηλιακής ενέργειας
  • Τεχνητή νοημοσύνη για πρόγνωση ηλιακού δυναμικού
  • Αερομεταφερόμενα συστήματα παραγωγής αιολικής ενέργειας
  • Ηλιακά ηλεκτρικά αυτοκίνητα
  • Κλιματικές υπηρεσίες και εφαρμογές υποστήριξης λήψης αποφάσεων για ανανεώσιμες πηγές
  • Ηλιακό κτηματολόγιο και ενεργειακός σχεδιασμός
  • Μέθοδοι γεωπαρατήρησης για υποστήριξη εφαρμογών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Επικοινωνία:
Παναγιώτης Κοσμόπουλος (pkosmo@noa.gr)
  • Ανάπτυξη δεικτών για τη μέτρηση των επιπέδων ενεργειακής φτώχειας
  • Αλγόριθμοι εντοπισμού των ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών
  • Αποτελεσματικότητα των μέτρων αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας
Επικοινωνία:
Γιάννης Σαραφίδης (sara@noa.gr)
Σεβ. Μοιρασγεντής (seba@noa.gr)

Συμπερίληψη ερευνητή ΙΕΠΒΑ στο 2% των πιο επιδραστικών επιστημόνων διεθνώς και στα επί μέρους επιστημονικά πεδία για τα κτίρια, την ενέργεια και το δομημένο περιβάλλον, ανελλιπώς από το 2018

Συμμετοχή στις ομάδες εργασίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) για την αναθεώρηση του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) των ΤΟΤΕΕ την ανάπτυξη και συντήρηση του λογισμικού ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ και υπολογιστικού πυρήνα

Το ReMED στοχεύει στην ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων και εργαλείων για την ενίσχυση της ικανότητας των δημόσιων αρχών να αναπτύσσουν, να εφαρμόζουν και να παρακολουθούν μέτρα προσαρμογής σε κλίμακα κτιρίου και πόλης. Το έργο παράγει μέτρα οικοδόμησης ικανοτήτων προς τις δημόσιες αρχές χρησιμοποιώντας μια φιλική διαδικτυακή πλατφόρμα που δοκιμάζεται σε διάφορους δήμους όπως ο Δήμος Φυλής στην Ελλάδα, ο Δήμος της Μάλαγας στην Ισπανία, ο Δήμος της Γένοβας στην Ιταλία και το Γκόζο στη Μάλτα, για την υποστήριξη της εφαρμογής μέτρων προσαρμογής μέσω εργαλείων πολιτικής. Το κύριο αποτέλεσμα του έργου είναι η συνολική αύξηση της ικανότητας των δημόσιων αρχών στην ανάπτυξη αποτελεσματικών μέτρων για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των πόλεων στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Διάρκεια: 2024-2027
Χρηματοδότηση: Interreg Euro MED, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης

Επικοινωνία: Κων/νος Μπαλαράς (costas@noa.gr)

Το έργο στοχεύει στη συγκέντρωση και αξιοποίηση δεδομένων για την κλιματική αλλαγή, στην ανάπτυξη μεθοδολογιών και εργαλείων για την εκτίμηση των επιπτώσεων και μέτρων προσαρμογής σε κρίσιμους τομείς (ενέργεια, τουρισμός, γεωργία, υγεία, αστικό περιβάλλον), και στην ανάπτυξη εργαλείων για έγκαιρη προειδοποίηση σε κρίσιμες υποδομές, ενέργεια και υγεία. Επίσης, περιλαμβάνει διαμόρφωση και αξιολόγηση σεναρίων απανθρακοποίησης της Ελληνικής οικονομίας έως το 2050, και των επιπτώσεών τους στο κόστος ηλεκτρισμού, στην οικονομική ανάπτυξη και στην απασχόληση.

Διάρκεια: 2023-2025
Χρηματοδότηση: Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης – Υπουργείο Ανάπτυξης – Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας

Επικοινωνία: Σεβαστιανός Μοιρασγεντής (seba@noa.gr)

Το έργο αξιολογεί τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία και την ενέργεια. Στον τομέα της ενέργειας δίνεται έμφαση στην ενεργειακή φτώχεια, καθώς και στην επίδραση των μελλοντικών κλιματικών συνθηκών στην ενεργειακή ζήτηση σε διάφορους τομείς. Στον τομέα της υγείας γίνεται εκτίμηση των άμεσων και των έμμεσων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ενώ διαμορφώνεται Πρωτόκολλο Έγκαιρης Ενημέρωσης του Υπουργείου Υγείας σχετικά με επεισόδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης και επιβλαβών σωματιδίων (πχ. PM2.5). Ακόμα, διερευνάται πώς οι δύο αυτοί τομείς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, αλλά και με άλλους κρίσιμους τομείς της εθνικής οικονομίας.

Διάρκεια: 2023-2025
Χρηματοδότηση: Πράσινο Ταμείο

Επικοινωνία: Νίκος Μιχαλόπουλος (nmihalo@noa.gr)

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η πράσινη μετάβαση στην Ελλάδα πρέπει να συντελεστούν με όρους δικαιοσύνης, ανθεκτικότητας, βιώσιμης ανάπτυξης και κοινωνικής συμπερίληψης. Το έργο στοχεύει να συμβάλει σε αυτό μέσω δράσεων όπως η εκτίμηση επιπτώσεων στα νοικοκυριά και η ενεργειακή φτώχεια, η χαρτογράφηση περιοχών και ο εντοπισμός επαγγελματικών ομάδων και οικονομικών κλάδων που αθροιστικά ή διαφορικά πλήττονται ή ωφελούνται, κ.ά.

Διάρκεια: 2023-2025
Χρηματοδότηση: Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας

Επικοινωνία: Σεβαστιανός Μοιρασγεντής (seba@noa.gr)

Στο πλαίσιο τoυ έργου Sustainable MED Cities αναπτύσσεται για τους δήμους της Μεσογείου ένα σύστημα καινοτόμων εργαλείων και μεθοδολογιών για την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών, στρατηγικών και σχεδίων δράσης σε σχέση με τη μεσογειακή στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη 2016-2025.

Διάρκεια: 2021-2023
Χρηματοδότηση: ENI CBC MED

Επικοινωνία: Κων/νος Μπαλαράς (costas@noa.gr)

Στο πλαίσιο του έργου αναπτύσσεται εργαλείο υποστήριξης στη λήψη αποφάσεων για αειφόρα αστική ανάπτυξη (πιλότος “Sustainable Urban Development”) με συνιστώσες την ενεργειακή απόδοση κτιρίων και το δυναμικό παραγωγής ηλεκτρισμού από φωτοβολταϊκά σε στέγες. Το εργαλείο επιτρέπει τη μελέτη σεναρίων για την χάραξη πολιτικής προς την επίτευξη μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων για απανθρακοποίηση του κτιριακού αποθέματος και εφαρμόζεται στο κτιριακό απόθεμα του Δήμου Πεντέλης (μικρή κλίμακα) και της Περιφέρειας Αττικής (μεσαία κλίμακα). Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου και σε επίπεδο δήμου.

Διάρκεια: 2021-2024
Χρηματοδότηση: HORIZON 2020

Επικοινωνία: Ευάγγελος Γερασόπουλος (egera@noa.gr)

Η δράση ClimSA στο πλαίσιο του 11ου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης στοχεύει στη συντονισμένη πρόσβαση των αναπτυσσόμενων χωρών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού Ωκεανού στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε γεωσκοπικές υπηρεσίες ενεργειακού σχεδιασμού και διαχείρισης, συμβάλλοντας έτσι τα μέγιστα στη χάραξη πολιτικών ενεργειακής μετάβασης και ασφάλειας θέτοντας ως ύψιστο μέλημα την κοινωνική συνοχή. Το ΙΕΠΒΑ ως επίσημο μέλος της τεχνικής συμβουλευτικής επιτροπής για τις κλιματικές υπηρεσίες που αφορούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στις αναπτυσσόμενες χώρες, συντονίζει την ανάπτυξη προηγμένων κλιματικών υπηρεσιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες δυνητικά θα συνεισφέρουν στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη βέλτιστη χρήση και εφαρμογή τους από τα αναπτυσσόμενα κράτη. Κύριος στόχος είναι η χρήση σύγχρονων τεχνολογιών στην οικοδόμηση περιφερειακής ανθεκτικότητας των ευάλωτων χωρών ενάντια στην κλιματική αλλαγή καθώς και η άμεση εφαρμογή αυτών.

Διάρκεια: 2021-2024
Χρηματοδότηση: European Union initiative implemented by the organization of African, Caribbean and Pacific States

Επικοινωνία: Παναγιώτης Κοσμόπουλος (pkosmo@noa.gr)

Υποστήριξη ενεργειακών κοινοτήτων για διεσπαρμένη παραγωγή ηλιακής ενέργειας και διαχείριση ζήτησης σε επίπεδο έξυπνης πόλης. Δημιουργία ψηφιακών διδύμων για την Αθήνα και τη Lower Austria State

Διάρκεια: 2024-2026
Χρηματοδότηση: European Union Agency for the Space Programme (EUSPA)

Επικοινωνία: Παναγιώτης Κοσμόπουλος (pkosmo@noa.gr)

Ενεργειακός σχεδιασμός ανανεώσιμων πηγών με τη χρήση αισθητήρων χαμηλού κόστους, πιλοτική εφαρμογή και πειραματική καμπάνια στο μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο του κόσμου, στο Benban της Αιγύπτου.

Διάρκεια: 2023-2026
Χρηματοδότηση: European Union Horizon 2020 research and innovation programme

Επικοινωνία: Παναγιώτης Κοσμόπουλος (pkosmo@noa.gr)

Έλενα Δασκαλάκη

Διευθύντρια Ερευνών

Phone: +30 210 3490-843

Email: edask@noa.gr

Σεβαστιανός Μοιρασγεντής

Διευθυντής Ερευνών

Phone: +30 210 3490-830

Email: seba@noa.gr

Κωνσταντίνος Μπαλαράς

Διευθυντής Ερευνών

Phone: +30 210 3490-852

Email: costas@noa.gr

Έλενα Γεωργοπούλου

Κύρια Ερευνήτρια

Phone: +30 210 3490-915

Email: elenag@noa.gr

Ιωάννης Σαραφίδης

Κύριος Ερευνητής

Phone: +30 210 3490-900

Email: sara@noa.gr

Παναγιώτης Κοσμόπουλος

Κύριος Ερευνητής

Phone: +30 210 3490-853

Email: pkosmo@noa.gr

Καλλιόπη Δρούτσα

Ειδική Τεχνική Επιστήμονας

Phone: +30 210 3490-844

Email: pdroutsa@noa.gr

Σίμων Κοντογιαννίδης

Ειδικός Τεχνικός Επιστήμονας

Phone: +30 210 3490-845

Email: skonto@noa.gr

Νικόλαος Γάκης

Συνεργάτες

Phone: +30 6946-999767

Email: ngakis@noa.gr

Δημήτριος Καπετανάκης

Συνεργάτες

Phone: +30 6976-006071

Email: dkapetan@noa.gr

Roystan Castelino

Συνεργάτες

Harshal Dhake

Συνεργάτες