Δίκτυο Ανίχνευσης Κεραυνών ZEUS
Το δίκτυο ανίχνευσης κεραυνών ZEUS που λειτουργεί το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ), αποτελεί ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα παρακολούθησης κεραυνικής δραστηριότητας στην Ευρώπη. Σε επιχειρησιακή λειτουργία από το 2005, το δίκτυο περιλαμβάνει έξι σταθμούς ανίχνευσης σε στρατηγικά σημεία στην Ευρώπη και Μεσόγειο: Chilbolton (Αγγλία), Roskilde (Δανία), Ιάσιο (Ρουμανία), Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος), Λάρνακα (Κύπρος) και Mazagón (Ισπανία). Το ΙΕΠΒΑ είναι ένα από τα ελάχιστα ελληνικά ερευνητικά ινστιτούτα που διατηρεί και λειτουργεί εξειδικευμένο μετρητικό εξοπλισμό εκτός Ελλάδας. Οι μετρήσεις του δικτύου και ο εντοπισμός των κεραυνών σε πραγματικό χρόνο στην Ευρώπη και στη Μεσόγειο παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα https://www.meteo.gr/thunders.cfm.
Τεχνολογία και Μεθοδολογία Ανίχνευσης: Το σύστημα ZEUS βασίζεται στην καταγραφή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας χαμηλής συχνότητας (5 – 15 kHz) που εκπέμπεται κατά την επαφή μιας ηλεκτρικής εκκένωσης με το έδαφος. Κάθε ηλεκτρική εκκένωση δημιουργεί μια μοναδική κυματομορφή (“sferic”). Ωστόσο, για τον ακριβή γεωγραφικό εντοπισμό μιας εκκένωσης απαιτείται η ταυτόχρονη καταγραφή της από τουλάχιστον τέσσερις σταθμούς. Όταν ένας κεραυνός πλήξει το έδαφος, η κυματομορφή του σήματος φτάνει σε κάθε σταθμό σε διαφορετική χρονική στιγμή, ανάλογα με την απόσταση του σταθμού από το σημείο του συμβάντος. Το σύστημα ορίζει έναν σταθμό ως “σταθμό αναφοράς” και αποδίδει σε αυτόν μηδενική διαφορά χρόνου άφιξης του σήματος. Στη συνέχεια, υπολογίζονται οι χρονικές διαφορές άφιξης των σημάτων στους υπόλοιπους σταθμούς. Η τοποθεσία του κεραυνού εντοπίζεται με τη χρήση γεωμετρικών υπολογισμών, βασισμένων στη μέθοδο της υπερβολικής τομής. Οι χρονικές διαφορές άφιξης μεταξύ του σταθμού αναφοράς και των υπόλοιπων σταθμών προσδιορίζουν καμπύλες υπερβολών, και το σημείο τομής αυτών των υπερβολών αντιστοιχεί στη γεωγραφική θέση της ηλεκτρικής εκκένωσης.
Συμβολή στην Έρευνα και την Επιχειρησιακή Παρακολούθηση: Το δίκτυο ZEUS παρέχει πολύτιμα δεδομένα για την κατανόηση της κεραυνικής δραστηριότητας και συμβάλλει τόσο στην επιστημονική έρευνα, όσο και στη βελτίωση των επιχειρησιακών συστημάτων πρόγνωσης ακραίων καιρικών φαινομένων. Η λειτουργία του ενισχύει τη μελέτη της ατμοσφαιρικής ηλεκτρικής δραστηριότητας και υποστηρίζει κρίσιμους τομείς, όπως η πολιτική προστασία και η διαχείριση φυσικών καταστροφών.